Il-bniedem fin-natura tieghu jaghmel hafna zbalji. Ta` min ikunu zbalji zaghar u jkunu jistghu jitrangaw facilment billi sempliciment tintalab mahfra filwaqt li ta` ohrajn ikun hemm bzonn gwida biex dak li jkun isewwi jpatti ghal dak li jkun ghamel. Minkejja l-izbalji li naghmlu m`hemm hadd li ghandu dritt jiggudikana sakemm mhux xi awtorità li b`certi provi konkreti tkun tista` taghtina l-linja gwida ma` xiex nimxu. certu nies jaghmlu zbalji li ghalihom ikollhom ipattu billi ghal xi zmien jinghalqu f`post maqtughin minn mal-kumplament tad-dinja. Dan biex jindunaw bl-izball li jkunu ghamlu u jitghallmu minnu. Fost dawn hemm il-habsin li jintbaghtu fil-facilitajiet korrettivi biex jirrangaw lilhom infushom.
Hawn Malta ghandna facilita` korrettiva wahda li tinsab f`Kordin. Hemm insibu mal-500 resident li b`xi mod jew iehor kollha zbaljaw u qeghdin ipattu ghal dan. Jinsabu hemm gew biex jinghataw l-ghajnuna halli jsiru nies ahjar. Huwa proprju ghalhekk li dawn in-nies m`ghandhomx ikunu ggudikati u mistmerrija mill-kumplament tas-socjeta` ghax mhux kull min qieghed hemm gew jista` jitqies bhala kriminal. Dan bl-ebda mod ma jfisser li fost dawn il-500 resident m`hemmx kriminalig anzi, l-maggoranza hekk huma izda qatt ma tista` tpoggi lil kulhadd fl-istess keffa. Hemm min qieghed hemm gew minhabba certi cirkostanzi li nqalghu bla ebda hsieb. Minbarra hekk, hemm nies li qeghdin juru b`kull mod possibbli li tghallmu l-lezzjoni u lesti li jaghmlu minn kollox biex jergghu lura ghall-hajja normali li xi darba kienu jghixu. Tawna ezempju car ta` dan il-prigunieri li volontarjament iddecidew li jghinu lill- Kunsill Lokali ta` Rahal il-gdid fi skema biex jirrangaw ir-rahal. Ovvjament, il-pjan kien tal-kunsill izda l-prigunieri accettaw li minflok joqoghdu gewwa jibnu l-pupi u jaqilghu xi haga tal-flus (li huma bizzejjed biex tal-inqas jixtru s-sigaretti) huma jaghtu l-ghajnuna taghhom b`xejn lill-kunsill.
Sirt naf b`dan il-progett ghax nhar il-hamis, 6 ta` Awwissu giet imnedija librerija pubblika fl-iskola primarja ta` Rahal il-gdid. Ix-xoghol sar kollu minn dawn il- prigunieri fiz-zmien qasir ta` xahar. B`hekk iddecidejt li naghmel appuntament mas-Segretarju tal-kunsill, Kevin Borg biex nitkellmu dwar ix-xoghol li sar. Dan min-naha tieghu laqqghani ma` dawk li taw sehemhom fil-progett u emmnu fil-prigunieri. Minbarra hekk, rajt ukoll lill-prigunieri jahdmu. Ovvjament, ma stajtx narahom jahdmu fil-librerija ghax dik issa lesta imma stajt nsegwihom fuq xoghol iehor.
Is-Sur Kevin Borg spjegalna li ma kinitx xi haga facli biex intaghlu proprju dawn detenuti. Fil-fatt spjegali “Kien difficli biex sibna n-nies addattati ghal din l-iskema, ghamilna hafna studji u fittixna dwar il-prigunieri. Rajna wkoll il-kawzi minhabba xiex qeghdin hemm gew. Minbarra hekk, fittixna dwar l-imgieba taghhom mal-kumplament tad-detenuti. Jekk ma jkunux jafu jgigu ruhhom sew bejniethom immagina barra. Dawn li ntaghzlu l-imgieba taghhom f`Kordin hija tajba.”
F`ghajnejn il-kunsill dawn il-prigunieri “qeghdin igorru bandiera ghal haddiehor. Jekk jirnexxu huma jkunu qeghdin jaghtu l-opportunita` lil ohrajn bhalhom. Dak il-prigunier li jixtieq jibdel hajtu issa ghandu mudell u jista` jitghallem bhalhom.”
Rigward ix-xoghol li sar, fil-bidu l-pjan kien li jitranga gnien kbir izda bdew jibzghu minhabba l-kobor. Ghalhekk intaghzlet il-librerija pubblika li tinsab fl-iskola primarja. Il-bicca tax-xoghol kienet li l-prigunieri bdew ix-xoghol waqt li kienet ghaddejja l-iskola bit-tfal kollha jduru maghhom. Ghalhekk kevin qalli li ghall-prigunieri dan kien “battesimo di fuoco” ghax bdew mill-ewwel bid-difficli.
Ghall-bidu ma kinitx facli li tafda dawn il-habsin mat-tfal tal-primarja. Kulhadd kien imbezza`, ibda mill-genituri u l-ghalliema u spicca fil-habsin innifishom. Kevin qalli “kif kienu se jibdew ix-xoghol ghidt lill-kap tal-iskola biex it-tfal ma jmorrux wahedhom fil-librerija u jittiehdu mill-ghalliema bhala klassi. Dan biex zgur inkunu certi li ma jinqala` xejn.”
F`qasir zmien kulhadd beda jidra l-prezenza ta` dawn il-habsin u shansitra n-nies bdew iqisuhom bhala parti mill-iskola. Is-Sur Borg qalilna “il-head teacher spiccat iggibilhom il-hobz u n-nies kienu jgibulhom l-ilma biex jixorbu.”
haddiem minn tal-kunsilll u li hadem maghhom f`din il-librerija qalli li ha gost jahdem maghhom ghax huma nies ubbidjenti hafna u dak li tghidilhom jaghmluh mal-ewwel. Fil-fatt, “hadt gost nahdem maghhom ghax jinsistu fix-xoghol u x-xoghol jaghmluh tajjeb u bis-sengha.” Dan nista` nikkonfermah jien stess ghax rajthom jahdmu u x-xoghol kien jidher li mhux maghmul bl-addocc.
Sirt naf ukoll li dawn il-prigunieri hadu gost jahdmu ghax nghataw ic-cans li jesprimu ruhhom u anke l-opinjoni taghhom giet milqugha. Huma hassew li vera kienu involuti fix-xoghol.
Kunsillier li kien prezenti qalilna li ghall-bidu kien xettiku dwar dan il-progett. Fil-fatt qalilna “li kieku kelli l-kumpanija tieghi u talbuni biex jahdmu ma kontx naccettahom imma issa li sirt nafhom naf x`inhuma u naf xi jsarrfu. Nammetti li kelli hsieb hazin. Illum nahdem ghal qalbi maghhom u nikkunsidrahom qishom tal-familja.”
Is-segretarju kompla ma` dan u qal “jien bzajt ukoll fil-bidu bhalma bezghu genituri ohrajn bhali li jiehdu lil uliedhom f`din l-iskola. It-tifel tieghi jattendi l-iskola primarja u ghalhekk ikollok naqra biza`. Maz-zmien mhux talli accettajthom talli t-tifel sar biex jidhol l-iskola l-ewwel irid imur isellmilhom.”
L-istess gralhom l-ghalliema li llum il-gurnata jitolbuhom jghinuhom u kulhadd jixtieq li jibqghu hemm. Kevin fil-fatt kompla “il-komunita` accettathom u dan jidher car. Sa mill-bidu, ghalkemm bzajna hadd qatt ma gerger kontrihom jew qal li ma mxewx tajjeb.”
Il-librara tal-iskola fahhret din l-esperjenza u qalet li anke hi bhal kulhadd kienet tibza` xi ftit. Fil-fatt stqarret “ma tafx int, fil-bidu tkun naqra pregudikat u tghid dawk habsin. Imma llum li sirt nafhom vera nista` nghid li ghogbitni din l-idea u ma nixtieqx li jitilqu. Imsieken bdew bi prova difficli mal-ewwel ghax jekk jinqala` xi haga fl-iskola jigu fl-inkwiet. Imma mxew tajjeb u kuntenti hafna bihom.”
Meta staqsejt lil Kevin u lill-kunsillier sabux ghajnuna, dawn wiegbu “ma sibniex bsaten fir-roti izda hadd qisu ma ried jidhol fiha. Sahansitra, wiehed mill-prigunieri beda jibza` johrog. Trid tqis li tkun ilek xi hames snin maghluq f`post, dan ikun sar qisu darek. Immagina taghmel hames snin tiekol bla furketta. Thossok stramb jekk imbaghad tigi biex terga` tuzaha. Inhoss li kienet decizjoni tajba u ntlaqghet mill-kunsilliera li wara l-laqghat kienu jinzlu jaraw x-xoghol li jkun sar. Wara dan ix-xoghol diga` ghandna progetti ohrajn fosthom il-latrini pubblici tal-pjazza. Dawn il-latrini bhalissa mhumiex accessibbli ghal persuni b`dizabilita`. B`hekk se ssir rampa u anke jitrangaw minn gewwa.”
Kien hawnhekk li l-kunsillier qalilna li “ta` kull gimgha nsibu vendikazzjonijiet u vandalizmu. Minn hawn nappella biex min qed jaghmel dawn l-atti juri naqra rispett lejn dawn in-nies li volontarjament qeghdin jaghmlu xoghol ghall-gid tal-komunita`.”
Kevin qalli li accetta din l-intervista ghax jixtieq li permezz taghha jitwassal messagg li “min zbalja ghandu jinghata c-cans li jitghallem mill-izbalji tieghu. Dawn il-habsin huma biss simbolu ghal kulhadd li min vera jrid jirriforma ruhu hemm ic-cans. Min ikun detenut irid johrog minn hemm bil-mentalita` li qatt ma jerga` jersaq `l hemm gew. Din hi opportunita` li l-prigunieri jergghu jintegraw ruhhom mas-socjeta`. Importanti nifhmu u maghmluha cara, ara ma tahsibx li jekk hemm 500 detenut hafna huma tajbin. Wara li fitixna fuq li fittixna, nista` nghidlek li m`hemmx hafna.”
Kompla l-messagg tieghu “kull min jidhol il-habs huwa prigunier imma mhux kulhadd huwa kriminal. Hemm min spicca hemm gew ghax ma setax jaghmel mod iehor. Int immagina tkun qed issuq u toghnos fuq l-isteering u ttajjar bniedem, ma jfissirx li mil-lejl ghan-nhar int sirt kriminal. Billi zbaljajt ma sirtx Al Capone. Importanti nifhmu, mhux id-Direttur tal-habs, lanqas il-ministru jew il-kunsill ma jiddeciedu li tohrog mill-habs. Int trid tkun bl-imgieba tieghek. gib ruhek sew u tinghata possibilita`. Li kieku dawn ma hadmux u ma gabux ruhhom sew fil-habs kieku ma nghatawx ic-cans.
“Meta fittixna sibna li dawn il-prigunieri kienu ksew id-division u rrangaw dwal u ilma. Allura dawn biss?! Ma ntaghzlux ghax jafu jaghmlu xoghol manwali ghax li kienu kien hemm xi hadd fosthom ma jafx jahdem dan it-tip ta` xoghol konna nqabbduh xoghol iehor jew fl-ufficcju jew cleaner. hawnhekk kollox nigu bzonn. Huma jridu jkunu!” Ta` min nispjegaw li dawn il-prigunieri ntbaghtu jahdmu mal-kunsill biex jghinu lill-komunita`, ghax li kieku kienu mqabbdin jaghmlu xoghol li l-komunita` ma kienet tiggwadanja xejn minnu kieku l-prigunieri kienu jittiehdu lura. Dan kien il-messagg li xtaq iwassal u jiccara maghna id-Direttur tal-Facilita` Korrettiva ta` Kordin.
Il-prigunieri rringrazzjaw lill-kunsill ta` din l-opportunita` u tal-fiducja li wrew fihom. Skont ma sirt naf, dawn qatt ma basru li se jkunu accettati hekk. hasbu li n-nies se jistmerruhom izda ma kienx minnu. Minflok sabu hafna ghajnuna u b`hekk bdew ihossu li xi darba la johorgu se jkunu accettati.
Kevin qalilna li sahansitra ulied il-prigunieri hadu gost li missirijiethom bdew jahdmu u marru quddiem shabhom u qalulhom li missirijiethom qeghdin jahdmu mal-kunsill. Mhux hekk biss, “jigu hafna nies isaqsuhom jekk jahdmux mal-kunsill u huma jibqghu siktin u ma jkunux jafu x`se jaqbdu jghidu. Imbaghad naqbzu ahna u nghidulhom li IVA jahdmu maghna.”
Skoprejna wkoll li kieku ma kienx ghal dawn il-volontiera kieku hafna progetti ma kinux isiru. Fil-fatt certi progetti applikaw ghalihom biex jinghataw il-fondi mill-Unjoni Ewropea izda qatt ma waslu. Skont Kevin “sa mnalla kienu huma ghax kieku hafna xoghol qatt ma kien isir. U dan b`riskju ghalihom ghax jekk meta johorgu jkollu jinqal` xi haga, dan jeffettwa ir-riammissjoni taghhom. Kollox jafu jaghmlu u bejniethom jahdmu tajjeb bhala tim.” Biex jiccajta qalilna “jekk iridu la johorgu jistghu jixtru vann u jifthu ghal rashom.”
Imma apparti c-cajt “minnhom jiddependi kemm lesti jbaxxu rashom u jkunu lesti li jirrangaw hajjithom.”
Rigward il-librerija, din sarilha xoghol ta` tikhil u tibjid, xkaffar u anke giet mghammra b`kompjuter. Saret ukoll rampa biex tkun accessibbli ghall-persuni b`dizabilita` u fejn qabel bil-kemm kont tinduna li hemm librerija, issa saret librerija li tilqak.
l-ahhar messagg tas-segretarju kien li “minkejja li l-kunsill huwa b`maggoranza Laburista, l-ministru xtaq li jkun prezenti ghall-ftuh tal-librerija. Kien ghalhekk li l-ftuh gie pospost minhabba li meta kienet se tinfetah issejhet laqgha urgenti tal-kabinett. F`dawn l-affarijiet hdimna vera tajjeb bejnietna u mal-ministru u mal-ewwel kien hemm qbil unanimu ghal dan il-progett. Il-ministru ghogbitu hafna din l-inizjattiva u ried ikun prezenti ghac-cerimonja tal-ftuh. Jien kuntent li hekk tajt prova li din tista` tirnexxi. Mhux mis-socjeta` trid tigi. L-ewwel mill-prigunieri nnifishom irid jigi. Kemm ikunu lesti huma jghodd. Is-socjeta` min-naha l-ohra trid taccetta li bniedem jista` jizbalja u jitghallem mill-izbalji tieghu. Imma ma tbiddilx fehmtha dwar dak li jkun zbalja ghax ikun sebbah ir-rahal, izda ghax vera temmen fihom.”
melvindelsol@hotmail.com
No comments:
Post a Comment